صبح یک روز بهاری مهندس محمدوحید شیخ‌زاده مدیرعامل و مهدی زارع، معاونت توسعه بازار شرکت فکورصنعت تهران میزبان نمایندگان ماهنامه تخصصی پردازش بودند.
هدف از این دیدار تبین جایگاه و نقش فکورصنعت در رشد صنایع کشور به‌ویژه صنایع معدنی و فلزی کشور بود.
این شرکت که در طی سه دهه اخیر توانسته “دانش فرآوری” و “تجهیز” را در هم تلفیق کند، بدون‌شک نقش بسیار حیاتی و ارزنده‌ای در رشد و شکوفایی صنایع یادشده داشته و توانسته زمینه توسعه صنعتی کشور را فراهم سازد.
به هر حال بهره‌گیری از توان بالای نخبگان دانشگاهی، انجام تحقیقاتی بسیار زیاد و احداث و تجهیز مرکز تحقیقاتی با ماشین‌آلات مدرن و روز دنیا، واردکردن تکنولوژی‌های جدید در کشور و به عبارتی “صاحب تکنولوژی” شدن کارخانجات کنسانتره‌سازی و یا ورود به بخش گندله‌سازی و نیز مشارکت و بهره‌گیری از توان شرکت‌هایی نظیر کروپ پلی زیوس، TKF، NETC، NFC، “کوبه‌استیل ژاپن”، “پرایمتالزاتریش” و نهایتاً خودکفا کردن کشور در بخش کنسانتره‌سازی و گندله‌سازی دستاوردهایی نیستند که بتوان به راحتی از آنها چشم‌پوشی کرد.
ما در این گفت‌وگو به نکته بسیار حائزاهمیت دیگری که ریشه در رعایت اخلاق حرفه‌ای کار دارد نیز پی بردیم و آن اینکه این شرکت در حوزه‌هایی مانند “احیا” به دلیل فعالیت دیگر شرکت‌ها ورود نکرده و آن را از جمله ارزش‌های سازمانی خود می‌داند، بنابراین فکورصنعت در زنجیره فولاد فقط در بخش کنسانتره، گندله و فولادسازی و نورد ورود کرده که امروز افتخار صاحب تکنولوژی بودن آنها را با خود یدک می‌کشد.
این گفت‌وگو که اولین بخش از آن در این شماره به چاپ می‌رسد از زاویه دیگری نیز برای ماهنامه تخصصی پردازش به عنوان اولین نشریه تخصصی صنایع فلزی و معدنی کشور و همچنین خوانندگان و مخاطبان آن قابل تأمل بود و آن اینکه فکورصنعت تهران امروز به جایگاهی رسیده که قادر است دانش فرآوری خود را به دیگر کشورها نیز صادر کند. به عبارت ساده‌تر، صدور خدمات فنی، مهندسی و تکنولوژی نیز در سرلوحه امور این شرکت قرار گرفته است.
موضوعی که مهندس شیخ‌زاده که خود فارغ‌التحصیل دانشکده برق دانشگاه امیرکبیر است و از سال ۷۲ با یک جمع ۶ نفره فارغ‌التحصیلان رشته‌های برق و مکانیک فعالیت خود را از پایین‌ترین رده ساخت تجهیزات آغاز و تقریباً در تمام صنایع کشور کار کرده، برخود می‌بالد.
او اما دغدغه توسعه کشور از جمله کمبود سنگ‌آهن و لزوم برنامه‌ریزی دقیق مانند اصلاح تبصره ۳۵ قانون معادن گرفته تا ضرورت توجه به معادن در حال افول و یا کم‌ذخیره، از ضرورت بازنگری در اجرای طرح‌های فولادی در نقاط کم‌استعداد تا نبود برنامه در تعیین و نحوه اولویت ساخت کارخانجات فولادی زنجیره تولید، از لزوم رشد شرکت‌های کوچک و تاکید بر تغییر ذهن مدیران ارشد در خصوص بهره‌گیری از توان صنعتگران داخلی و… را بر سر دارد.

تمرکز بر استراتژی، بهره گیری از تلفیق دانش تجهیز و فرآوری
مدیرعامل شرکت فکورصنعت تهران به طور کلی رمز موفقیت این مجموعه را چند نکته اساسی یعنی تمرکز بر استراتژی، بهره‌گیری از تلقیق دانش تجهیز و فرآوری، خلاقیت و نوآوری، جذب تکنولوژی از شرکت‌های خارجی و نهایتاً مشارکت با شرکت‌های توانمند داخلی و خارجی می‌داند و ضمن تاکید بر اینکه تامین منابع مالی شرکت بسیار برجسته و شفاف است، می‌گوید: اکثر پروژه‌های ما بر پایه برنده شدن در مناقصه‌هاست، لذا به همین دلیل عموماً قیمت‌های فکورصنعت به مراتب پایین‌تر از شرکت‌های خارجی است. مثلاً قبل از ورود فکورصنعت تهران، قیمت احداث کارخانه کنسانتره به ازای هر تن به ۱۰۰ یورو می‌رسید که با ورود ما این رقم به ۵۰ تا ۶۰ یورو کاهش یافته است. این بدان معنا است که قبل از بومی‌سازی و ورود این شرکت، خارجیان با قیمت‌های بسیار بالا اقدام به جذب پروژه‌ها می‌کردند، ضمن‌آنکه امروز صدها سازنده و پیمانکار و هزاران نفر به‌طور مستقیم وغیرمستقیم در سراسر کشور جذب این شرکت شده و هریک به نوعی مشغول انجام کار هستند، فکورصنعت تهران همچنین امسال با توجه به فعالیت گسترده و شفافیت در همه بخش‌ها، به‌ویژه در امور مالی در فهرست ۱۰۰ شرکت برتر قرار می‌گیرد.

از ابتدا هدفمند حرکت کرده ایم
فکورصنعت که مسیر خود را از حدود سه دهه پیش با جمع کوچکی از مهندسان آغاز کرده از همان ابتدا با برنامه به راه خود ادامه داده و به خوبی می‌دانسته که چه الگویی دارد. نکته‌ای که مهندس شیخ‌زاده در آغاز گفت‌وگو بر آن تاکید و تصریح کرد که از همان اول اعلام کردیم که می‌خواهیم میتسوبیشی ایران شویم. شرکت فکورصنعت با همین تفکر کار خود را از صنایع مختلف ازجمله شیشه و سیلیس، آجر، سیمان، فولاد و موادغذایی آغاز و همین تنوع ساخت تجهیزات زمینه توسعه را فراهم کرد.

دو دهه ” کارتخصصی و تمرکز” بر ساخت تجهیزات خطوط صنایع سنگ آهن
در این بین ورود به ساخت تجهیزات مغناطیسی باعث شد که ۷۰ نوع محصولات مغناطیسی برای تغلیظ سنگ‌آهن و سایر موادمعدنی ساخته شود. بنابراین دو دهه ساخت تجهیزات هدفمند در فکورصنعت باعث شد که تلاش‌ها برای تکمیل خطوط صنایع سنگ‌آهن بیشتر گردد. ساخت خط سنگ‌‌شکن، فیدر، انتقال مواد و… و به موازات آن توجه به دانش فرآوری باعث شد تا با ساخت و راه‌اندازی مرکز فرآوری سنگ‌آهن و نیز جذب بهترین کارشناسان، زمینه توسعه کمی و کیفی و رسیدن به اهداف کلان روز به روز مهیاتر گردد.
شیخ‌زاده با اعلام اینکه “کار تخصصی و تمرکز” جز اصول استراتژی ماست و همین عامل باعث انتخاب پروژه‌ها شده است، افزود: در حال حاضر بخش ساخت تجهیزات به طور تخصصی در اختیار شرکت “فکور مغناطیس اسپادانا” واقع در اصفهان است.
مدیرعامل شرکت فکورصنعت تهران با تاکید بر اینکه در دو دهه گذشته تمرکز بسیاری بر تغلیظ موادمعدنی به‌ویژه سنگ‌آهن و زنجیره ارزش صورت گرفته، گفت: به عنوان مثال، این شرکت توانست با اصلاح و انجام یک سری تست‌ها و آزمایش‌ها، معدن باباعلی کردستان (وابسته به صبانور) را که در آستانه تعطیلی بود نجات دهد و یا طراحی ساخت کارخانه دانه‌بندی برای معدن “شهرک” کردستان نیز از جمله آنهاست که با تدابیر اتخاذ شده به مرحله تولید انبوه رسیده است.
همچنین ساخت اولین خطوط سنگ‌شکن، دانه‌بندی و تغلیظ سنگ‌آهن سنگان با مشارکت شرکت مستومینرال، ساخت اولین سنگ‌شکن جلال‌آباد، طراحی، ساخت و راه‌اندازی خط سنگ‌شکن خلأ هماتیتی گل‌گهر و… نمونه‌هایی از فعالیت‌های فکورصنعت در بخش فرآوری موادمعدنی است، ضمن‌آنکه بهینه‌سازی و افزایش ظرفیت کارخانجات کنسانتره قدیمی شامل چادرملو، گل‌گهر و بافق با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های جدید فرآوری نیز از دیگر دستاوردهای آن بشمار می‌رود.

ساخت سنگ شکن و افزایش چشمگیر ظرفیت معادن سنگ آهن
گفتنی است، فکورصنعت در بافق موفق شد با انجام عملیات جدید میزان ظرفیت را از ۸/۲ به ۵ میلیون تن و میزان عیار آن را نیز با انجام اصلاحاتی از ۶۵ به ۶۷ درصد ارتقا دهد، این در حالی است که هم‌اینک نیز در حال افزایش ظرفیت خط ۴ گل‌گهر از ۲ به ۵/۲ میلیون تن و دانه‌بندی از ۳۰۰ میکرون به۵۰ میکرون است.
همچنین ظرفیت خطوط ۵ و ۶ و ۷ گل‌گهر را از ۶ به ۸ میلیون تن رسانده و در حال انجام اقداماتی نیز با هدف افزایش راندمان برای خطوط یادشده است.
وی در ادامه برخی اقدامات نوآورانه نظیر کار بر روی باطله‌های معادن را یادآور شد وگفت: این شرکت با احداث کارخانه تولید کنسانتره با اشتغال ۲۰۰ نفری، از باطله‌های معادن چادرملو که از سال‌ها پیش بلااستفاده مانده بود، توانست ۲۰۰ هزارتن در سال کنسانتره تولید و در اختیار کارخانه چادرملو قرار دهد. هم‌چنین در جلال‌آباد نیز که ۱۲ میلیون تن باطله هماتیتی با عیار ۲۸ درصد دارد توانست با اقدامات نوآورانه اقدام به احداث کارخانه‌ای کند که سالانه ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تن کنسانتره هماتیتی با عیار ۵/۶۶ تا ۶۷ درصد تولید شود.

امسال به طور متوسط هر یک ماه و نیم، یک پروژه را تحویل می دهیم
مدیرعامل شرکت فکورصنعت تهران در ادامه نیم‌نگاهی هم به موضوع نام‌گذاری امسال و بحث جهش تولید کرد و گفت: امسال فکورصنعت به همراه شرکای خود بالغ بر ۸-۷ پروژه بزرگ را (تقریباً هر یک ماه و نیم) تحویل کشور خواهد داد. پروژه‌هایی نظیر گندله‌سازی ۵/۲ میلیون تنی سناباد (سیمیدکو) در خردادماه، پروژه یک میلیون تنی کنسانتره پایافولاد با سرمایه‌گذاری فکور و شهداب یزد در ساغند که حدوداً مردادماه به بهره‌برداری می‌رسد، خط گندله پنج میلیون تنی سه‌چاهون که بزرگترین کوره دوار کشور و با همکاری فکور، کوبه ژاپن و NFC چین در شهریورماه مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت، پروژه خط سنگ‌شکن ۱۵ میلیون تنی در گل‌گهر و دیگری بخش اصلاح خط ۵ و ۶ و ۷ گل‌گهر که در خرداد به سرانجام خواهد رسید، همچنین پروژه انتقال آب از خلیج‌فارس تا سیرجان در مهرماه و پروژه خط۳ گهرزمین (گهر‌فام) با ظرفیت دو میلیون تن که در آذر مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد، از جمله آنهاست. شیخ‌زاده افزود: این شرکت فعالیت‌های بسیاری نیز در حوزه صنایع فلزی غیرآهنی مانند مس و آلومینیوم هم با موفقیت انجام داده است. پروژه‌هایی نظیر ساخت پالایشگاه مس خاتون‌آباد، ساخت کوره فلش و برنده شدن در بزرگترین پروژه آلومینا (آرالکو) از جمله آنهاست.

” اعتماد” شرکای خارجی و کارفرمایان رمز موفقیت فکور صنعت تهران
او “سرعت، کیفیت و قیمت مطلوب” را سه دلیل عمده برنده شدن در اکثر پروژه‌ها عنوان و خاطرنشان کرد که در کنار این سه مقوله موضوع “اعتماد” شرکای خارجی و کارفرمایان داخلی از جمله مهم‌ترین دلایل به شمار می‌رود که این خود نیز از دیگر افتخارات است.
شیخ‌زاده در ادامه سه موضوع اخلاق‌گرایی، پاسخگویی و سودآوری برای کارفرمایان را از مهم‌ترین ارزش‌های این مجموعه دانست و تصریح کرد که در بحث اخلاق‌گرایی همواره با همه کارکنان، سهامداران، کارفرمایان و… به گونه‌ای رفتار شده که تاکنون هیچ سازنده یا پیمانکاری نارضایتی نداشته است، ضمن‌آنکه در هر زمان و در همه زمینه‌ها نیز پاسخگو بوده‌ایم. به گفته او، فکورصنعت چون کار خود را به موقع و بطور موثر ساخته و تحویل داده، لذا زمینه سودآوری کارفرما را مهیا کرده است، بنابراین موارد فوق عملاً نهادینه شده و مسیرها و استراتژی نیز مشخص است.

فکور صنعت در پروژه های کوچک و متوسط شرکت نمی کند
مدیرعامل شرکت فکورصنعت تهران با تاکید بر اینکه این شرکت در پروژه‌های کوچک و متوسط مشارکت نمی‌کند و فقط به عنوان یک GC تخصصی در پروژه‌های مگامدول فعالیت دارد، خاطرنشان کرد که ما در هر بخشی دارای استراتژی هستیم و هیچگاه بدون مطالعه و بدون اتخاذ استراتژی به پروژه‌ای ورود نمی‌کنیم.
شیخ‌زاده در پاسخ به این سؤال پردازش که آیا از وضعیت برگزاری مناقصه‌ها و رقابت‌‌های فعلی راضی است یا خیر و آیا اساساً در کشور ما موضوع رقابت در این بخش سازنده است یا خیر، گفت: مناقصه در صورتی مفید و لذت‌بخش است که داوطلبان اهلیت داشته باشند، مثلاً در پروژه‌های کوچک، شرکت‌های بزرگ ورود نکنند تا حق شرکت‌های کوچک تضییع نگردد و آنها هم بتوانند به حیات خود ادامه دهند، متأسفانه گاهی کارفرمایان به گونه‌ای مناقصه‌ها را برگزار می‌کنند که فقط شرکت‌های خیلی بزرگ توان ورود دارند و این درست نیست.
قیمت تمام‌شده شرکت‌های بزرگ برای پروژه‌های کوچک “بالا” در می‌آید و اقتصادی نیست، ضمن‌آنکه ممکن است به کاهش حیات شرکت‌های کوچک منجر شود. بنابراین باید پروژه‌های متوسط در اختیار شرکت‌های متوسط قرار گیرد.

رقابت در داخل سازنده است، خارجیان زمینه رقابت ناسالم را فراهم می کنند
امروز سازمان ما که قادر است پروژه‌های بزرگ اجرا کند، از ورود به پروژه‌های کوچک خودداری می‌کند.
به اعتقاد وی، در حال حاضر در فضای معدنی کشور رقابت، سالم و سازنده است و تخریبی نیست چون در این حوزه اکثر شرکت‌ها طی دو دهه اخیر همدیگر را شناخته‌اند. ولی وقتی پای شرکت‌های خارجی و نمایندگی‌های آنان باز می‌شود، چون دولتی‌ها اولویت را به تکنولوژی خارجی می‌دهند آنها نیز با ایجاد رانت زمینه رقابت ناسالم را فراهم می‌کنند. دلیل آن نیز این است که دولتی‌ها، خارجیان را مکلف نمی‌کنند که با شرکت‌های داخلی همکاری بیشتری صورت گیرد.
مدیرعامل شرکت فکورصنعت تهران در پاسخ به دیگر سوال پردازش در خصوص بومی‌سازی و فعالیت‌های این شرکت نیز به نکات بسیار مهمی اشاره کرد و گفت: اساساً در کشور ما ابتدا و قبل از هرچیزی باید “ذهن و نگاه” مدیران و مسؤولان شرکت‌ها بومی شود. وقتی ذهن و فکر مدیران همواره در وندورلیست شرکت‌های بزرگ خارجی است و بعضاً اعتقادی به توان داخلی ندارند، بسیار طبیعی است که مشکلات عدیده دیگری ایجاد خواهد شد.
این مهم در حالی صورت می‌گیرد که شرکتی مانند فکورصنعت که دارای بالاترین رده بومی‌سازی تکنولوژی و مهندسی است و کارنامه آن مانند روز روشن است، هنوز برخی کارفرمایان اظهار می‌کنند که باید یک شرکت خارجی را برای اجرای پروژه به عنوان تکنولوگ به همراه خود بیاورید! بنابراین، نکته مهم آن است که ابتدا باید “ذهن و فکر” را بومی کرد سپس به راه اصلی ادامه داد.
ما دانش فنی و مهندسی را بومی کرده‌ایم، امروز اگر کسی تکنولوژی ساخت نداشته باشد در اجرای پروژه قطعاً به مشکل بر خواهد خورد در حالی که فکورصنعت دهها پروژه بزرگ معدنی را در سراسر کشور بومی کرده و امروز قاطعانه اعلام می‌کند صاحب تکنولوژی کنسانتره‌سازی، گندله‌سازی و فولادسازی است.
شیخ‌زاده گفت: متاسفانه امروز مقوله بومی‌سازی بهانه‌ای شده که برخی به ادعای دارا بودن توان بومی‌سازی مانع از تحقق پروژه‌ها می‌شوند. در حال حاضر نبود نگاه درست میان مدیران در خصوص بومی‌سازی باعث شده که تحلیل و تعریف درستی از بومی‌سازی میان برخی مدیران به‌ویژه مدیران ارشد شکل نگیرد.
او معتقد است، تا نگاه و ذهن مدیران تغییر نکند، اتفاق اساسی در زمینه بومی‌سازی رخ نخواهد داد. گاهی مفهوم بومی‌سازی این است که باید انتقال تکنولوژی به صورت ‌SKD و CKD انجام شود و گاهی هم ضمن در نظر گرفتن شرایط بایستی با بهره‌گیری از توان و تجربه متخصصان داخلی پروژه‌ای را به سرانجام رساند، اما نکته مهم آن است که برخی بومی‌سازی‌ها نامتناسب و نامتوازن و بی‌جهت شده و معلوم نیست که در چه حوزه‌هایی بومی‌سازی می‌شود، آیا تکرار پذیر هست، آیا اقتصادی است، مزیت نسبی دارد و یا خیر، بنابراین به نظر می‌رسد که کشور در بومی‌سازی صاحب استراتژی مناسبی نیست، ضمن‌آنکه متولی خاصی هم ندارد تا به آن جهت‌دهی کند تا از بروز صدمات و خسارات جلوگیری نماید.
گفتنی است، بخش بعدی این گفت‌وگو در شماره بعد به چاپ خواهد رسید.