ترسیمی از افق طرح نوآورانه تولید سیم روی
صنعت گالوانیزه با سیم روی به نوآوری روی می‌آورد

مرز و بوم ایران زمین سرشار از معادن و مواد معدنی ارزشمندی است که هم اکنون این ذخایر چشم به طرح های نوآورانه مبتکران و نوآوران این مرز و بوم دوخته اند تا با ایجاد ارزش افزوده بهره برداری از معادن به حداقل و بهره مندی از محصول معدنی به حداکثر برسد.

فراز و نشیب های اقتصادی نیز این عرصه را به وجود آورده است تا با بکارگیری مواد خام کمتر سود بیشتری از محصول نهایی بهره برداری شود، در شرایط کنونی تحریم های اقتصادی ناجوانمردانه نیازمندی به طرح های نوآورانه مبتکران این مرز و بوم بیش از پیش احساس می‌شود.

شتاب دهنده دانش بنیان صدر فردا، آمده است تا این احساس نیاز را به عرصه ظهور محصولات دانش بنیان و دارای ارزش افزوده تبدیل کند و با صیانت از ذخایر موجود در داخل کشور، ایران اسلامی را به قطب برتر محصولات معدنی دانش بنیان منطقه و جهان تبدیل کند.

این شتاب دهنده تخصصی معدن و صنایع معدنی، با حمایت خود از مبتکران طرح تولید سیم روی قصد دارد وابستگی صنعت کشور نسبت به خام فروشی این ماده معدنی ارزشمند را با ایجاد ارزش افزوده و بهینه سازی در مصرف صنایع وابسته به شمش روی را کاهش دهد و در عوض ارزش افزوده بیشتری برای صنایع وابسته به این محصول تولید کند.

برای روشن تر شدن فواید این طرح خوب است نگاهی به وضیعت فعلی ذخایر فلز معدنی ارزشمند روی و محصولات آن داشته باشیم. در سال ٩٧ تولید شمش روی در ایران ٢٠٠ هزار تن بوده است، در حالی که که درحال حاضر کل ظرفيت واحدهاي توليدکننده در ايران،٤٨٠ هزار تن شمش روي در سال است. از طرفی بخش عمده محصول خام شمش روی به خارج از مرز و بوم ایران صادر می‌شود. متاسفانه تقریبا بخش اعظمی از روی ایران به صورت خام فروخته می شود، غافل از اینکه دگرشکل های روی می تواند ارزش افزوده تا ٢ برابر نیز ایجاد کند.. بر این اساس صنایع وابسته به مصرف شمش روی سالانه ۱۰۰ هزار تن شمش روی مصرف می کنند که بیش از نیمی از این حجم مصرف، صرف صنعت گالوانیزه می‌شود.

کشور ايران حدود ٥ درصد از ذخاير سرب و روي دنيا را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که معدن مهدی آباد که به تازگی شناسایی شده جزو بزرگترین معادن دنیا، دست نخورده باقی مانده است. طبق طبقه بندی جهانی ایران رتبه سوم ذخایر روی دنیا را دارد اما میزان تولیدات سالیانه روی ایران در بین ١٠ کشور اول دنیا جایی ندارد. بررسی ها نشان می دهد که ١٫٤ درصد از صادرات کشورهای تولید کننده روی (مانند هند) به سیم روی اختصاص پیدا کرده است. امروزه در جهان سیم روی برای گالوانیزه کردن مورد توجه ویژه صنایع فولادی قرار گرفته است.

در صنعت گالوانیزه، ورق فولادی به منظور جلوگیری از پوسیدگی و زنگ زدگی، با لایه ای از عنصر روی پوشانده می‌شود که همه صنعتگران این عرصه از روش سنتی این فرآیند یعنی غوطه ور کردن ورق فولادی در استخر مذاب روی، استفاده می کنند. در این روش برای گالوانیزه کردن هر متر مربع ورق فولادی می بایست ۵ کیلوگرم روی مذاب استفاده کرد.

در روش نوین که در بیشتر کشورهای مصرف کننده روی استفاده می شود، سیم روی با استفاده از نازل حرارتی، ذوب میشود و بر سطح فولادی پاشیده می شود، در این روش تنها نیمی از حجم روی استفاده شده در روش سنتی استفاده می شود و می توان گفت تا ۵۰ درصد از میزان مصرف روی کاسته می شود.

نکته دیگر حائز اهمیت این طرح، واردات سیم روی است که در حال حاضر در کشور ما شکل می گیرد. کشورهای بزرگ تولید کننده سیم روی، با واردات شمش روی از جمهوری اسلامی ایران، سیم روی تولید می کنند و سیم روی را با ۲۰۰ درصد ارزش افزوده را به کشورمان صادرات می کنند.

بررسی ها نشان می دهد که ١٫٤ درصد از صادرات کشورهای تولید کننده روی (مانند هند) به سیم روی اختصاص پیدا کرده است. از طرفی بازار جهانی سیم روی، سهم ١٫٢ درصدی از بازار روی دنیا را نشان می دهد. لذا می توان نتیجه گرفته در دنیا با میزان تولید ١٣ میلیون تن در سال، سالیانه بین ١٥٠ تا ٢٠٠ هزار تن مصرف سیم روی در دنیا تولید میشود. این در حالی است که این میزان روز به روز در حال افزایش است.

اگر ضریب ١٫٢ تا ١٫٤ را به تولید داخلی تعمیم دهیم، طبق این الگو اگر ایران سالیانه ٢٠٠ هزار تن تولید روی داشته باشد، ٢٫٤ هزار تن ایران قابلیت بالقوه جهت تولید سیم روی خواهد داشت. این رقم یعنی ماهیانه ٢٠٠ تن سیم روی. این میزان تنها، سهم صادراتی ایران از بازار دنیاست. حجم بازار این میزان روی برای کشور سالیانه ٧ میلیون دلار خواهد بود. در صورت افزایش ظرفیت تولید طبق سند چشم انداز ٢٠ ساله تا ٦٣٠ هزار تن روی در سال و به تبع آن افزایش ظرفیت سیم روی بازار سیم روی طی ٢٠ سال آینده می تواند به بیش از ٣٠ میلیون دلار در سال برسد.

با توجه به خواص مطلوب روی، به خصوص محافظت از خوردگی، کاربرد آن در صنعت خودرو ، کشاورزی و ساخت و ساز مصرف این فلز ارزشمند به سرعت در حال افزایش است. در حال حاضر یکی از مهمترین محرک های رشد بازار جهانی روی، افزایش تقاضا برای فولاد گالوانیزه (فولادهای دارای پوشش روی) می باشد. لذا بخش عمده ای از بازار روی در صنایع فولادی و سازه های مرتبط با آن متمرکز شده است. اعمال پوشش روی و یا همان گالوانیزه کردن در ابتدایی ترین شیوه به صورت غوطه وری در حمام مذاب روی انجام می شود اما هم اکنون پاشش حرارتی روی، به دلیل قابلیت عملیاتی اعمال بالا (اعمال پوشش در شرایط سخت، هندسه های پیچیده، نقاط غیر قابل دسترسی)، قابل حمل بودن یونیت پاشش، کاهش میزان روی مصرفی، پوشش یکنواخت و کنترل شده و … بسیار مورد توجه قرار گرفته است. نکته کلیدی پاشش حرارتی روی، تهیه سیم از فلز روی است. لذا امروزه سیم روی برای گالوانیزه کردن مورد توجه ویژه صنایع فولادی قرار گرفته است.

شتاب دهنده دانش بنیان صدرفردا به منظور رفع نیازمندی های فناورانه صنعت معدنی کشور و صنایع وابسته به سیم روی، طرح تولید سیم روی برای انجام خدمات شتابدهی را در دستورکار خود قرار داده و هم اکنون طرح تولید سیم روی در مرحله مطالعه بازار و تهیه و ویرایش گزارش فنی اقتصادی در حال سپری کردن خدمات شتابدهی تا مرحله خروج و اسپین آف است.

این طرح دانش بنیان  در حال حاضر در مراحل پایانی شتاب دهی و تدوین طرح توجیهی کسب و کار است و پیش بینی میشود طی چند هفته آتی آماده جذب سرمایه شود.